ประเด็นนี้กำลังสะท้อนว่า รูปแบบการหาเสียงและการสื่อสารในทางการเมืองกับประชาชนได้เปลี่ยนไปแล้วอย่างสิ้นเชิง ในฐานะเป็นนักวิชาการที่เกาะติดสถานการณ์การเมืองมาอย่างต่อเนื่องและยาวนาน อาจารย์ปริญญาเสนอแนะให้ กกต. ต้องรีบปรับตัวให้ทันต่อรูปแบบการหาเสียงในยุคโซเชียลมีเดีย เพราะไม่เช่นนั้นหากใช้กฎกติกาจัดการการเลือกตั้งมุ่งไปที่ความโปร่งใสอย่างเดียวจะกลายเป็นอุปสรรคหรือภาระของผู้สมัครรับเลือกตั้ง

อีกประเด็นที่น่าสนใจก็คือ หลังมีระบบปาร์ตี้ลิสต์ในการเลือกตั้ง 6 มกราคม 2544 ทำให้พรรคการเมืองแข่งขันกันเรื่องนโยบายมากขึ้น เช่น พรรคไทยรักไทยที่ชนะการเลือกตั้งในปีนั้นประกาศนโยบายหลาย ๆ ด้านซึ่งในเวลาต่อมาถูกเรียกว่า “นโยบายประชานิยม” ได้เสียงตอบรับที่ดีจากผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งและเป็นหนึ่งในเหตุผลที่ได้รับการโหวตด้วยคะแนนเสียงท่วมท้น ซึ่งมีทั้งนัยและความเชื่อมโยงมายังการเมืองในปัจจุบันที่ประชาชนให้ความสำคัญและเริ่มทวงถามเรื่องนโยบาย ว่าพรรคการเมืองได้ทำตามที่ได้หาเสียงไว้หรือไม่ (พรรคไหนเบี้ยวก็จะถูกทวงถามผ่านโซเชียลมีเดียมากขึ้น)

การใช้สื่อสังคมออนไลน์ตรวจสอบนโยบายหรือการติดตามทวงถามนโยบายจากพรรคการเมืองจึงมีประโยชน์และจะมีมากขึ้น เพราะการสื่อสารยุคใหม่นั้นจะกลายเป็น Digital Footprint หรือรอยเท้าบนโลกดิจิทัลที่เปรียบเสมือนประวัติพฤติกรรมการใช้งานในโลกอินเทอร์เน็ต การหาเสียงหรือคำสัญญาใด ๆ ของพรรคการเมืองที่ถูกประชาชนบันทึกไว้บนแพลตฟอร์มออนไลน์หรือพรรคการเมืองบันทึกไว้เองก็ตามจะย้อนมาตอกย้ำในปัจจุบัน

อาจารย์ปริญญา กล่าวว่า ถ้าพรรคการเมืองเบี้ยวการทำตามนโยบาย ประชาชนก็จะให้บทเรียนนักการเมือง ฉะนั้นนักการเมืองยุคหน้าจะเอาแต่คะแนนอย่างเดียว โดยไม่แสดงความรับผิดชอบไม่ได้ นั่นหมายถึงประชาชนจะมีบทบาทในการใช้แพลตฟอร์มการสื่อสารทำหน้าที่ตรวจสอบนักการเมืองหรือพรรคการเมืองมากยิ่งขึ้นด้วย นักการเมืองที่ประกาศนโยบายอะไรไว้จึงต้องทำตามและต้องรับผิดชอบมากขึ้น

แน่นอนว่าในอีกด้าน เครื่องมือสื่อสารเหล่านี้ก็มีด้านลบของมันด้วย เป็นต้นว่านักการมืองใช้โซเชียลมีเดียโปรโมทตัวเองจนเกินจริง หรือกลุ่มการเมืองบางฝ่ายใช้โน้มน้าวให้ประชาชนเชื่อในอุดมการณ์ทางการเมืองฝ่ายตัวเองว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้องแล้วหรือควรให้การสนับสนุนฝ่ายตัวเองต่อไป (ทั้งที่อาจตรงข้ามกับความเป็นจริง) ซึ่งอาจารย์ปริญญาเปรียบเทียบว่า ในอดีตก็มีปรากฎการณ์ทำนองนี้มาแล้ว เพียงแต่ทำผ่านสื่อเก่า เช่น หนังสือพิมพ์หรือโทรทัศน์ ต่างกันก็ตรงที่การบิดเบือนข้อเท็จจริงในยุคโซเชียลมีเดียทำได้ง่ายกว่า และรวดเร็วกว่า

ขณะที่เมื่อก่อนการจะปล่อยข่าวผ่านสื่อไม่ใช่เรื่องง่ายนัก เพราะต้องผ่านการกลั่นรองจากกองบรรณาธิการหรือบรรณาธิการ ไม่ได้หมายความว่าพูดอะไรแล้วจะเป็นข่าว แตกต่างจากยุคนี้ที่ทุกคนสามารถเป็นสื่อได้โดยไม่มีกระบวนการกลั่นกรองเหล่านั้นบนสื่อโซเชียล แต่ในอีกมุมหนึ่งก็มีข้อดีอยู่เหมือนกัน โดยอาจารย์ปริญญายกตัวอย่างกรณีข่าวลือหรือเฟคนิวส์ในสมัยนี้สามารถแก้ข่าวได้รวดเร็วขึ้น ต่างจากในอดีตที่ทำได้ยาก เช่น เหตุการณ์ 6 ตุลา 19 ที่มีการปล่อยข่าวเรื่องการแขวนคอ แม้จะมีการชี้แจงผ่านสื่อว่าไม่เป็นความจริง แต่ก็ไม่มีสื่อไหนยอมลงให้ จนนำไปสู่การฆ่ากันตายในธรรมศาสตร์

จะเห็นได้ว่า การสื่อสารในสังคมออนไลน์นั้นแม้ข้อดีจะมีมาก แต่ก็มีปัญหาเรื่องความน่าเชื่อถือของข้อมูล เนื่องจากเต็มไปด้วยข่าวที่บิดเบือน มีข่าวปลอมปรากฎให้เห็นและสร้างความสับสนอยู่ไม่น้อย ซึ่งนักวิชาการด้านการเมืองแนะนำว่า ประชาชนผู้ติดตามข่าวสารการเมืองต้องหมั่นตรวจสอบและชั่งน้ำหนักข่าวสารนั้น ๆ เพื่อไม่ให้ตกเป็นเหยื่อของข่าว (ข่าวปลอม ข่าวปลุกระดม หรือข่าวที่จงใจโน้มน้าวให้เกิดความเชื่อเพื่อหวังผลทางการเมือง) หรือไม่เพียงแค่ฟังหูไว้หู ทว่าประชาชนยุคโซเชียลมีเดียต้องมีบทบาทรวมถึงทักษะในการตรวจสอบข่าวสารอย่างเท่าทัน และเข้มข้นด้วย

ดังนั้น ความสำคัญของ “การสื่อสาร” กับการแข่งขันทางการเมือง ไม่ว่าในการรณรงค์หาเสียงเลือกตั้ง หรือการสื่อสารผลงานของรัฐบาลหรือพรรคการเมืองต่าง ๆ ก็ตาม จะมีความเข้มข้นมากยิ่งขึ้นในอนาคต โดยเฉพาะยุคสมัยที่ทุกคนสามารถเป็นเจ้าของช่องทางสื่อสารได้เอง และโทรศัพท์มือเป็นปัจจัยหลักในการดำเนินชีวิต ซึ่งความเปลี่ยนแปลงที่สะท้อนผ่านโลกออนไลน์อยู่เวลานี้ จะส่งต่อไปยังการกำหนดกลยุทธ์การสื่อสารในการเลือกตั้งทั่วไปครั้งหน้าอย่างมีนัยสำคัญ

อ้างอิง:

(1) https://www.brandthink.me/content/interview-prakit-kobkitwattana

(2) https://www.the101.world/prakit-kobkijwattana-interview/